duizeligheid
Duizeligheid kan vele oorzaken hebben. Het is dan ook niet mogelijk een complete opsomming te geven van alle mogelijke oorzaken. Na evaluatie van bijna 1500 patiënten op het Apeldoorns Duizeligheidscentrum staan hieronder globaal de bevindingen.
Oorzaken:
Bij de helft van de patiënten was de oorzaak van de duizeligheid een aandoening van het binnenoor, waar het evenwichtsorgaan in ligt. De meest voorkomende binnenooraandoening bleek de BPPD (Benigne Paroxysmale Positieduizeligheid) te zijn.
Bij ongeveer een derde van de patiënten was hyperventilatie de oorzaak van de duizeligheid of was dit zeer waarschijnlijk. Met name de chronische hyperventilatie kan tot atypische duizeligheidsklachten leiden. Soms bleek er sprake te zijn van een onderliggend longlijden (COPD).
Bij een kleine groep was de Ziekte van Ménière of vestibulaire migraine de oorzaak voor de klachten. Soms bleek een infectie van het evenwichtsorgaan en/of evenwichtszenuw, of te wel labyrinthitis of neuritis vestibularis, de oorzaak van de duizeligheid te zijn.
Bij een aantal patiënten bleek de duizeligheid door andere, uiteenlopende oorzaken te kunnen worden verklaard, bijvoorbeeld door bloeddrukproblemen, een doorbloedingsstoornis van de hersenen of door bijwerking van medicijnen. Vaak is er ook een combinatie van duizeligheidsklachten en -stoornissen, maar die komen bij het onderzoek wel aan het licht.
Een enkele keer komt het voor dat er geen duidelijke oorzaak voor de klachten wordt gevonden.
Stefen van Giezen is de duizeligheidsspecialist bij de Singel Fysiotherapie. Hij heeft afgelopen jaren honderden mensen geholpen. Hij werkt - indien nodig - samen met de psychosomatische fysiotherapeuten en met KNO Alrijne.
Extra informatie over de 2 belangrijkste oorzaken:
1. BPPD: kortdurende bewegingsafhankelijke duizeligheid
Benigne Paroxysmale Positie Duizeligheid (BPPD) kenmerkt zich door acute draaiduizeligheid die ontstaat bij bewegingen, bijvoorbeeld als men gaat liggen en/of vanuit liggende houding overeind komt. De draaiduizeligheid is zeer heftig maar duurt kort, gewoonlijk minder dan 1 minuut. Soms gaat de duizeligheid gepaard met een misselijk gevoel. De klachten zijn uitputbaar, dat wil zeggen dat herhaling van de snelle hoofdbewegingen de klachten doet verminderen of verdwijnen. Dit laatste heeft een belangrijke therapeutische consequentie.
Oorzaak: loszittende oorsteentjes
De preciese oorzaak voor BPPD is nog onbekend. Men vermoedt dat loszittende oorsteentjes in het binnenoor door snelle positieverandering neerslaan op de zintuigcellen in het evenwichtsorgaan. Dit leidt tot kortdurende overprikkeling van de zintuigcellen en daarmee tot draaiduizeligheid.
BPPD kan optreden na een hoofdongeval, ooroperatie, bij een ontsteking of doorbloedingsstoornis van het binnenoor of na langdurige bedrust. In de meeste gevallen is er echter geen duidelijke oorzaak aantoonbaar.
Om een goede diagnose te kunnen stellen is onderzoek nodig. Met behulp van de zogenaamde kiepproef, waarbij het hoofd en het bovenlichaam vanuit zittende houding plotseling achterover worden gekiept, kan men de duizeligheid opwekken. Meestal is er is een typische oogbeweging hierbij zichtbaar.
Behandeling:
Er zijn twee behandelingsmethoden:
-
Canalith repositiemanoeuvres. Door middel van een specifieke handgreep worden de loszittende oorsteentjes verplaatst naar een ander deel van het evenwichtsorgaan. Hierdoor kunnen de oorsteentjes niet meer leiden tot overprikkeling van de zintuigcellen waardoor er geen duizeligheid meer optreedt.
-
Houdingsoefeningen volgens Brandt en Daroff. Deze herhalingsoefeningen van rechtop zitten naar zijligging zorgen voor training en compensatie waardoor men eerder klachtenvrij is.
Stefen van Giezen is de behandelend fysiotherapeut bij BPPD.
2. Hyperventilatie, een vicieuze cirkel
Hyperventilatie is een onbewuste ontregeling van de ademhaling. De ademhaling is groter dan de lichamelijke behoefte. Dit kan leiden tot duizeligheid. Daarnaast kunnen verschijnselen optreden zoals tintelingen in de vingers en rond de mond, druk op de borst, transpireren, onrust en angst.
Hyperventilatie kan aanvalsgewijs optreden met zeer sterke reacties, waarbij de patiënt extreem hijgt of naar adem snakt. Dit wordt als zeer benauwd ervaren. Hyperventilatie kan ook in een meer chronische vorm optreden waarbij de patiënt in lichte mate gedurende meerdere uren hyperventileert. Deze vorm is vaak moeilijker herkenbaar. Allerlei tussenvormen komen ook voor.
Oorzaken:
Hyperventilatie, en daarmee duizeligheid, kan diverse oorzaken hebben. Bijvoorbeeld psychische toestanden als stress en spanningen kunnen via een indirecte weg tot duizeligheid leiden; als (onbewuste) reactie kan hyperventilatie optreden. Soms is onderliggend longlijden, bijvoorbeeld COPD, de oorzaak van (chronische) hyperventilatie.
Behandeling:
De behandeling van de duizeligheid ten gevolge van hyperventilatie is primair gericht op de behandeling van de hyperventilatieproblemen zelf. Daarom is uitleg over de aard en oorsprong van de beangstigende klachten, waartoe ook duizeligheid behoort, van belang. Tevens kunnen ademhaling- en relaxatieoefeningen de klachten sterk doen verminderen.
De psychosomatische fysiotherapeuten zijn deskundigen voor de behandeling van de hyperventilatie.
